«شاعرانگی فضا در من ژانت نیستم؛ با نگاهی به مفهوم مکان کاوی گاستن باشلار

نقد فرزانه دوستی روی کتاب من ژانت نیستم در کتاب ماه ادبیات

داستان‌های «من ژانت نیستم» از وجهی دیگر هم بازنمون مفهوم تمامیت خانه‌اند: خانه به‌مثابه وجودی عمودی. باشلار می‌نویسد خانه یکی از نیازهای خودآگاه عمودی ماست و این عمودیت، با دوقطبی بودنِ زیرزمین و اتاق زیرشیروانی تضمین می‌شود. دوقطبیت سقف/زیرزمین علاوه بر کارکردهای فضایی و تقابل‌های استعاری روشنی/تاریکی، آشکار/پنهان، منطق/تخیل فضایی واقعا عمودی می‌سازد و رویاپرداز در حرکت از خاطرات تاریک و گنگ زیرزمین خانه به محل سکونت خرد و آگاهی در طبقات بالاتر می‌رسد. باشلار با نقل قول از یونگ این‌ مفهوم را به بهترین شکل بیان می‌کند: «در اتاق زیرشیروانی، هراس‌ها به آسانی به منطق درمی‌آیند، حال آنکه هراس‌های زیرزمین حتا برای انسانی شجاع‌تر از انسان یونگ «منطق‌گرایی» سرعت عمل و وضوح کمتری دارد و قطعیت ندارد. در اتاق زیرشیروانی، تجارت در روز می‌تواند ترس‌های شبانه را نابود کند. در زیرزمین، تاریکی بر روز و شب حاکم است و حتا آن‌هنگام که شمع روشنی در دست داریم، سایه‌های رقصنده بر دیوارهای تاریک را می‌بینیم» (باشلار،60). باشلار این ساختار عمودی را محل پیوند روان‌شناسی و پدیدارشناسی می‌داند.

http://www.farzanehdoosti.com/news.php?lang=fa&id=224